Behandeling
Het onderzoek rond bariatrische chirurgie is volop gaande, waardoor er regelmatig nieuwe inzichten ontstaan rond de plaats van de bariatrische ingreep in het behandelen van obesitas, en de factoren die een goede uitkomst bevorderen of tegengaan.
Bij ernstige obesitas kan bariatrische heelkunde ingezet worden om gewicht te verliezen en gewichtsgerelateerde aandoeningen onder controle te krijgen (bv. diabetes type 2). Bariatrische chirurgie is geen wondermiddel dat obesitas geneest, maar een tool om levensstijlaanpassingen te kunnen doorvoeren. Bariatrische chirurgie dient daarom steeds gepaard te gaan met een multidisciplinair leefstijlprogramma.
Onderzoek toonde aan dat heel wat patiënten onrealistische verwachtingen hebben rond het mogelijke gewichtsverlies door de ingreep, en dat het volhouden van leefstijlaanpassingen na de ingreep vaak moeilijk loopt. Bovendien wordt in ongeveer 25% van de gevallen niet de voorspelde gewichtsevolutie bereikt, hetzij door een beperkt gewichtsverlies, hetzij door een hernieuwde gewichtstoename enkele jaren na de ingreep.
De ingreep brengt ook risico’s met zich mee. Zo is er een hoog risico op nutritionele tekorten, zeker bij ingrepen die de absorptie van voeding beïnvloeden. Door de bariatrische ingreep verandert ook de manier waarop ons lichaam medicijnen verwerkt, waardoor wie medicatie neemt dit best opnieuw laat nazien. Ook alcohol wordt anders verwekt door ons lichaam, waardoor het eigenlijk wordt afgeraden om na de ingreep nog alcohol te drinken. Ook roken en het gebruik van cafeïne- en koolzuurhoudende dranken wordt streng afgeraden.
Verschillende studies tonen ook aan dat bij een groep patiënten psychologische problemen ontstaan, zoals depressie, verstoord eetgedrag, lichaamsontevredenheid, en alcoholproblemen. Depressieve klachten dalen doorgaans in het eerste jaar na de ingreep, maar kunnen nadien terug toenemen. Dit kan te maken hebben met verschillende factoren, zowel medische (verandering in de werking van antidepressiva, hypoglycemie…), als psychosociale (depressie kan een terugkerend patroon hebben). De achteruitgang kan ook gewichts- of eetgerelateerd zijn, bijvoorbeeld door gevoelens van teleurstelling rond gewichtsverlies, of door het ontstaan van verstoord eetgedrag ten gevolge van veranderingen in het verteringsproces.
Een grondige, multidisciplinaire diagnostiek voor én na de ingreep is noodzakelijk, waarbij kwetsbaarheden in kaart gebracht om het verdere zorgtraject vorm te geven, én opgevolgd worden. Zo kan er bijgestuurd worden wanneer (bestaande of nieuwe) gezondheidsrisico’s opduiken, of wanneer leefstijlaanpassingen moeilijker lopen. Dit laat toe extra zorg tijdig in te zetten voor wie het nodig heeft.
Het federaal kenniscentrum voor de gezondheidszorg KCE verrichtte tussen 2018 en 2020 onderzoek naar het traject rond bariatrische heelkunde, aan de hand van twee studies. De eerste studie focuste op de veiligheid, werkzaamheid en kosteneffectiviteit van bariatrische heelkunde, met mogelijke implicaties voor de terugbetalingscriteria. In het tweede rapport, dat verwacht wordt in 2020, zullen organisatorische aspecten van de zorg voor bariatrische patiënten voor en na de ingreep aan bod komen, met aandacht voor de lange termijnopvolging.
Op dit moment is er in België terugbetaling voor volwassenen (vanaf 18 jaar) met een BMI vanaf 40 en bij volwassenen met een BMI tussen 35 en 40 met welbepaalde obesitasgerelateerde comorbiditeiten (zoals diabetes en therapieresistente hypertensie). In het KCE-rapport rond de werkzaamheid van bariatrische heelkunde wordt voorzichtig gepleit om beperkt uit te breiden bij jongeren, in weloverwogen situaties, en bij de groep volwassenen met een BMI tussen 30 en 35 die kampen met obesitasgerelateerde comorbiditeiten. Het volledige rapport van het KCE en het bijhorende persbericht vind je hier.
De vraag naar uitbreiding van terugbetaling van bariatrische heelkunde is onlosmakelijk verbonden met de vraag naar terugbetaling van het obesitastraject. Met het oog op daling van het metabool gezondheidsrisico en in functie van ruimere psychosociale gezondheidsverbetering wordt, op maat van de individuele patiëntnoden, het meest aangewezen behandelaanbod ingezet en opgevolgd. Het is absoluut wenselijk dat zorg zich niet concentreert rond één interventie, maar rond een duurzaam opvolgtraject. Daarvoor wachten we belangstellend het tweede onderzoeksrapport af.
Extra informatie rond bariatrische heelkunde vind je in volgende documenten en links: