Inhoudsopgave

Toolkit eetstoornissen voor ouders

De eetstoornis bij je kind herkennen en begrijpen

Een eetstoornis herkennen: signalen van AN, BN, en BED 

Checklists

“Een eetstoornis gaat over het behouden van controle. Vaak is het enige waar je kind nog controle over heeft zijn eetgedrag.“

Een eetstoornis gaat niet over eten

Een eetstoornis is een manier om met emoties en pijnlijke gedachten om te gaan. Een eetstoornis gaat over het behouden van controle. Vaak lijkt eten het enige waar je kind nog controle kan over hebben.  

Voorbeelden: 

• Het moeten loslaten van de controle tijdens de corona-pandemie (wie mag ik zien, waar mag ik zijn, met wie mag ik er zijn, mag ik zonder mondmasker rondlopen, …)
• Het onverwacht verlies van een dierbare: valt niet te controleren op voorhand en daarom heb je de emoties die daarop volgen ook niet in de hand. 
• Het fysiek ontwikkelen van het eigen lichaam (borsten krijgen, lichaamsbeharing, …) 
• Het scheiden van ouders, het verhuizen, …. 
• …

Omdat de controle over het eetgedrag en uiterlijk een gevoel van controle en veiligheid geeft kan je kind deze ‘reddingsboei’ niet zomaar loslaten.

Verstoorde denkpatronen

Gedachten en gedragingen rond streng diëten, afvallen en/of spieropbouw geven je kind een hernieuwd gevoel van controle te hebben.

• Eetgewoonten, gewicht of lichaamsvormen en hoe goed ze dit onder controle kunnen houden, bepaalt hoe je kind zich voelt over zichzelf. “ik ben goed als de weegschaal … laat zien, maar ben slecht als er een hoger cijfer verschijnt.”
• Je kind kan zichzelf strenge dieet- en leefregels opleggen. Wanneer hij of zij een regel (vanzelfsprekend) niet kan volgen, voelt je kind zich gefaald. 
• Het verlies van zelfcontrole kan leiden tot eetbuien of zelfbeschadiging. Na controleverlies zullen sommigen compenseren door misbruik van laxeermiddelen, braken, overmatig bewegen…
• Welke diagnose er uiteindelijk gesteld wordt, hangt af van de balans tussen lijngedrag, eetbuien en compensatiegedrag, die een impact heeft op het gewicht. 

Als je vermoedt dat je kind een eetstoornis heeft, kan het moeilijk zijn om je voor te stellen waarom je kind zo worstelt met eten. Hier zijn enkele van de meest voorkomende gedachten die mensen met een eetstoornis ervaren. Deze gedachten geven je kind een vals gevoel van veiligheid en controle. Herken je patronen in de gedachtengang van je kind?

‘Zou moetens’ en vergelijken met anderen
– Ik zou moeten sporten, dan voel ik me beter
– Ik zou moeten vermageren
– Ik heb zin in een hamburger, maar ik zou een slaatje moeten eten omdat dat gezond is.-
– Vandaag voel ik me ziek maar ik zou toch moeten sporten
– Als ik er zou uitzien zoals (…), dan zou ik pas gelukkig zijn
– ik zou ook zo slank en getraind moeten zijn als de mensen die ik online volg, anders hoor ik er niet bij
– Ik zou zo veel mogelijk moeten sporten, en zo weinig mogelijk moeten eten

Zwart-wit denken, alles of niets denken
– Eerst moet ik sporten, dan pas kan ik eten
– Ik ben niks aan het doen, dus ik moet niet eten (of niet zo veel)
– Gisterenavond heb ik me laten gaan, dus vandaag eet ik niks
– Volgens mij ben je alleen succesvol als je een perfect lichaam hebt
– Alles wat ik eet, moet ik uitbraken
– Ik kan pas gelukkig zijn als mijn maag leeg is

Generaliseren en catastroferen
– Een slechte toets betekent dat ik dom ben en nooit een goeie job zal vinden. Het heeft allemaal geen zin.
– Vorige week ging het goed, maar na die eetbui van daarnet is alles om zeep en komt het nooit meer goed
– Als mijn gewicht niet genoeg naar beneden is gegaan, is dat een bewijs van hoe onsuccesvol ik ben in mijn leven

Labelen
– Chips en chocolade zijn slecht en ongezond
– Ik ben dik en lui
– ik heb geen zelfcontrole
– Voor mij is het verboden om frietjes en pasta te eten, dat soort voedsel maakt me dik
– Niet eten is het enige waar ik goed in ben

Beschuldigen en persoonlijk nemen
– Het is allemaal mijn eigen schuld, ik verdien het niet om lekker te eten
– Als ik bijkom is dat mijn eigen schuld
– Door al het geklaag en geruzie thuis heb ik urenlang moeten snoepen om het van me af te kunnen zetten, ik kon er niks aan doen

“Omdat de controle over het eetgedrag en uiterlijk een gevoel van controle en veiligheid geeft kan je kind deze ‘reddingsboei’ niet zomaar loslaten.“

Waarom op dit moment een eetstoornis?

Er zijn veel oorzaken van eetstoornissen, en vaak een combinatie waarbij biologische, psychologische en sociale factoren elkaar kunnen versterken. De onmiddellijke aanleiding van een eetstoornis kan uiteenlopend zijn.

• grote verandering (verhuizing, nieuwe school)
• verlies van een geliefd persoon
• opmerkingen over het uiterlijk die als negatief worden ervaren
• ernstige ziekte of diagnose (bij zichzelf of bij iemand uit de omgeving)
• gepest worden
• dieetgedrag
• belangrijke prestatie (wedstrijd, examens)

De grootste groep waarin eetstoornissen ontstaan, bestaat uit jongeren die aanvankelijk alleen maar een paar kilo willen kwijtraken, de ‘doorsnee afslankers’. Opvallend is dat meisjes en jongens die uiteindelijk een eetstoornis ontwikkelen, vaak ook andere motieven hebben om af te slanken dan degenen die slechts een paar kilo’s willen afvallen. 

• Ze hopen meer zelfvertrouwen te krijgen of meer acceptatie door anderen. Omdat ze het begin van de afslankpoging als positief ervaren, zijn ze geneigd steeds verder te vermageren. 
• Bij de start van de afslankpoging voelden zij zich te dik (onafhankelijk van het gewicht). 
• Ze stellen geen grenzen bij het afslanken, ze verleggen deze grens steeds naar een lager streefgewicht.

Gevolgen

Wie krijgt een eetstoornis?

edereen heeft kans om eetstoornissen te ontwikkelen, maar sommigen zijn meer ad risk dan anderen. Een veelheid van risicofactoren kan het risico op eetstoornissen verhogen. Versterken van het beschermende jasje rond jongeren kan het risico op eetstoornissen doen verminderen: werken aan goede zelfwaardering, omgaan met emoties , lichaamsbeleving, mediaweerbaarheid en goede sociale contacten zijn belangrijke beschermende factoren. 

Maar ze gaan gepaard met spannende groeithema’s die een risicoproces op gang kunnen brengen:

• Het leren omgaan met het veranderend lichaam kan leiden tot lichaamsontevredenheid en over-evaluatie van gewicht 
• Het leren omgaan met vele nieuwe gevoelens kan leiden tot negatief affect (zoals ongelukkig zijn, intens verdriet of frequente angsten voelen) 
• Het wisselende groeiproces kan leiden tot moeilijkheden in de regulatie van eetgedrag. 

“Ik zie dat de eetstoornis spreekt wanneer de ogen van mijn dochter donker worden en ze recht door me heen lijkt te kijken. Het heeft me geholpen om onderscheid te maken tussen mijn lieve, krachtige dochter en de onredelijke eetstoornis die haar (en ons hele gezin) dan even overschaduwd. Met de eetstoornis kan ik niet praten, maar wel met mijn dochter”

Mechanismen die de eetstoornis in stand kunnen houden